Mutasyon Nedir ve Mutasyonlara Ne Sebep Olur?
Vücudumuzda mutasyon, genetik materyalin karmaşık düzeni olan DNA dizisindeki değişikliği ifade eder. Yıkıcı ve hatta zararlı olabilecek mutasyonlar olsa da, çoğu nötr ve diğerleri inanılmaz derecede faydalı olabilir .
Mutasyonlara Ne Sebep Olur?
DNA’mızdaki genler veya bölümler, hayatta kalmamız için hayati önem taşıyan proteinlerin üretilmesine yönelik talimatları kodlar. Bu proteinler dokularımıza ve organlarımıza yapı, fonksiyon ve düzenleme sağlar. Bu talimatlarda genetik mutasyonlar yoluyla yapılan değişiklikler, temel proteinleri tehlikeye atabilir.
İç Faktörler
Bahsettiğimiz gibi bu mutasyonların ana kaynaklarından biri DNA replikasyonu sırasında meydana gelen hatalardır. Bir hücre her bölündüğünde DNA’sının tamamını kopyalamak zorundadır ve bazen bir parçayı yanlış okuyabilir veya kaçırabilir, bu da mutasyonlara yol açabilir.
Totomerik Değişimler
Bazı durumlarda, DNA yapı taşlarının yapısı, totomerik kaymalar olarak bilinen bir olgu olarak anlık olarak değişebilir . Eğer DNA bu değişimlerden biri sırasında kopyalanırsa, bu durum yanlış eşleşmelere ve sonrasında mutasyonlara yol açabilir.
Yanlış eşleştirme
Sonra, yanlış iplik eşleşmesi adı verilen bir süreç de vardır. DNA’yı bir fermuar olarak hayal edin: Bazen, “fermuar çekilirken” dişin hizası bozulabilir. Bu, DNA’nın bazı kısımlarının etkilenmesine veya atlanmasına neden olabilir.
Dış Faktörler
Mutasyonların tetiklenmesinde çevresel faktörler önemli bir rol oynamaktadır.
Radyasyon
Örneğin ultraviyole (UV) radyasyon, DNA yapısını bozan pirimidin dimerlerinin, özellikle de timin dimerlerinin oluşumuna neden olur.
Kimyasal Faktörler
Kimyasal faktörler dış mutasyonların başka bir boyutunu ortaya çıkarır. Baz analogları olarak bilinen bazı kimyasallar, nükleotidleri taklit eder ve yanlışlıkla DNA’ya dahil edilebilir, bu da sonraki replikasyon döngülerinde yanlış eşleşmeye yol açabilir.
Biyolojik Faktörler
Son olarak, virüsler gibi biyolojik ajanlar, DNA’larını bir konağın genomuna entegre ederek mutasyonlara yol açabilir.