“Eski Kulağı Kesiklerden” Ne Demek (İşte ilginç Atasöz ve Deyimlerin Hikayeleri)
Atasözleri ve deyimler geçmişten günümüze gelen, uzun deneyim ve yaşanmışlıklardan faydalanarak kısa, veciz, anlaşılır ve özlü öğüt ve tavsiye veren, toplumun geneli tarafından benimsenerek ortak olarak kullanılan kalıplaşmış ve efsaneleşmiş sözlerdir. Türkçede “sav” ve “irsal-i mesel, darb-ı mesel” olarak da adlandırılır. Atasözleri ve deyimler bir toplumun duygu, düşünce, inanç ve kültür yapısını da yansıtması açıdından önemlidir.
ESKİ KULAĞI KESİKLERDEN NE DEMEK?
Hacı Bektaşi Veli’nin tarikatına girmek isteyenlere tarikatın şartları açıklanır, gerekli öğütler verilir, tekkenin girişinde derviş adayının kulağına bir delik açılarak küpe takılırmış. Tarikatın şartlarından biri de hiç evlenmemekmiş. Sonradan bu kuralı bozanların kulaklarından küpeleri çekilerek alınır ve bu yırtık kulakla dolaşırlarmış. Halk, cezalı dervişlere “kulağı kesikler” diye hitap edermiş.
Osmanlı sultanlarından Yavuz Selim’in kulağındaki küpe, bu tarikatın işaretlerinden biri olarak bilinir. Sultan Selim’in şeyhin eşiğine baş koyup kulağını deldirdiği rivayet edilir
“ELİNE SU DÖKEMEZ” NE DEMEK?
Eski zamanlarda namaz kılmak için abdest alınırken hocaların, alimlerin ibriklerindeki suyu ancak akıllı, iyi huylu kişiler tutabilirmiş. Her önüne gelen hocaların ve alimlerin eline su dökemezmiş. “Eline su dökemez” deyimi buradan gelir.
“Aptala malum olur” Ne demek?
Bu deyimin doğrusu: ‘Abdala malum olur.’ Abdal, bilge kişi ve gezgin anlamına gelir. Bilge kişiye malum olması da çok doğaldır.
“Fukaranın düşkünü beyaz giyer kış günü” Ne Demek?
Bu sözünde doğrusu: “Zürefanın düşkünü beyaz giyer kış günü” Buradaki zürefa, zarif kimse anlamına gelir.
Atasözüyle anlatılmak istenen; daha önce iyi durumda olan kişi bu konumu kaybettiğinde uygun olmayan, yersiz davranışlarda bulunur.
“Kısa kes Aydın havası olsun” Ne Demek?
Aslında bu sözün doğrusu: “Kısa kes Aydın abası olsun.” olacak.
Aba, bir tür kıyafettir. Aydın’ın yöresel kıyafetlerindeki aba kısadır ve bu atasözü az ve öz konuşmanın önemini vurgulamaktadır.
“BİR ÇUVAL İNCİRİ BERBAT ETMEK” NE DEMEK?
İncir işleme fabrikalarında incirlerin çürük, kurtlu ve bozuk olanları ayıklandıktan sonra sağlamları boy boy ayrılırmış. Bir çuvaldaki gözden kaçmış bozuk incirlerden sağlam incirlere hastalık yayılırmış. Deyimin anlamı da buradan gelmektedir.
Yorumlar