Eğitimci ve Halk Bilimci Kastamonulu Ünlü Yazar Nail Tan Kimdir?

    Eğitimci ve Halk Bilimci Kastamonulu Ünlü Yazar Nail Tan;  Kastamonu’nun Araç ilçesine bağlı Kavacık köyünde doğdu. Babası polis Remzi Tan, annesi ise ev hanımı Rafiye Hanım’dır. 1959’da Göl İlköğretmen Okulunu bitirdi. 1960’da Kastamonu Abdurahmanpaşa Lisesini dışarıdan tamamladı. Bursa Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümü (1962), Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü (1973) ve Millî Güvenlik Akademisi’nde (1983) eğitimini sürdürdü. 1990’da Anadolu Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Lisans tamamlama programını bitirdi.

  Nail Tan, Kastamonu Kavak Köyü İlkokulu Müdürlüğü (1959-1960), Van Alparslan İlköğretim Okulu Türkçe Öğretmen ve Müdür Yardımcılığı (1962-1965), Kastamonu Kız İlköğretim Okulu Edebiyat Öğretmen ve Müdür Yardımcılığı (1965-1968), Mardin Kız İlköğretim Okulu Türkçe Öğretmenliği (1970) görevlerinde bulundu. 1970’de MEB Millî Folklor Enstitüsü Müdür Yardımcılığına atandı 1973-1978 ve 1979-1984 yılları arasında KB Millî Folklor Araştırma Dairesi Başkanlığı görevini yürüttü. Uluslararası Folklor Kongrelerinin toplanması, yurt çapında derlemelerin başlatılması, kursların açılması, arşiv ve kütüphanenin kurulup geliştirilmesi, araştırma yıllığı çıkarılması, yayınların arttırılması, üniversitelere halk bilimi derslerinin konulması, folklor açık hava müzesinin kurulması girişimi Nail Tan’ın başkanlığı döneminde gerçekleştirilen önemli faaliyetlerdir. Ayrıca Nail Tan’ın, her konuda folklor bibliyografyalarının hazırlanıp yayımlanması, folklor uzmanlık kitaplığının oluşturulması, Türk Folkloru adlı süreli yayının başlatılması, yurt dışındaki folklor kuruluşlarıyla ilişki kurulması, buna bağlı olarak Makedonya’daki Türklerin halk kültürü derleme gezilerini gerçekleştirmesi, gölge oyunu, aşçılık, el sanatları vb. gibi dallarda festivaller, büyük sergiler düzenlenmesi vb. gibi pek çok başarının kazanılmasında da emeği büyüktür (İvgin 2016: 20-21).

1984-1988 yılları arasında Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’nde, Genel Müdür Yardımcılığı yaptı. 1998 yılında HAGEM Genel Müdürlüğü’nden emekli oldu. Emekliye ayrıldıktan sonra 1998-2006 yılları arasında Türk Dil Kurumu’nun “Türk Dünyası Destanlarının Tespiti, Türkiye Türkçesine Aktarılması ve Yayımlanması Projesi”nde uzman olarak çalıştı. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim, Mesleki Eğitim, Mesleki Yaygın Eğitim Fakültelerinde altı yıl halkbilimi dersi verdi (Tan 2011: 9).

  Nail Tan, Azerbaycan’ın Bakü şehrindeki VEKTOR Uluslararası Bilim Merkezince 2003 yılında “Fahrî Doktor”, 2006 yılında “Fahrî Profesör” unvanı verildi. Azerbaycan Bakü Asya Üniversitesince 2003 yılında “Fahrî Doktor” unvanını aldı. Aynı zamanda Türk kültürüne verdiği hizmetlere bağlı olarak 1981 İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Ödülü, 1997 Motif Halk Bilimi Hizmet Ödülü, 1999 UNIMA Geleneksel Türk Tiyatrosu Hizmet Ödülü ve 2007 Hüseyin Gazi Kültür ve Sanat Vakfı Türk Dünyası Kültürüne ve Halk Bilimine Hizmet Ödülü’ne layık görüldü. 2021’de Kosova Balkan Türkoloji Merkezi (BAL-TAM) Balkan Türkolojisine Hizmet Ödülünü aldı.

  Nail Tan, 1965’te ilkokul öğretmeni Mefharet Tan ile evlenmiştir ve bir çocuk sahibidir. Oğlu Prof. Dr. Mustafa Özgür Tan, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Bölümünde çalışmaktadır.

Yazı hayatına ve edebiyata şiirle başlayan Nail Tan’ın yazdığı şiirler, pek çok dergide yayımlanmıştır. İlk şiiri Yaşamda Karanlıklar adını taşır. Özür -I, Özür- II adlı şiirleri pek çok gazete ve dergide yayımlanmıştır. 1990’da Acaba Biraz Maviniz Biraz Yeşiliniz Var mı?, 2002’de, 118 sayfadan oluşan Gelince Gözlerine Bahar/Kollarıma Giriyor Çiçeklerin ve 2004’te Divarların Arasındaki Gökyüzü adlı şiir kitapları yayımlanır. Onun şiire başlamasında kendi ifadesiyle,1970’li yılların ortalarında farkına vardığı dünyayı bekleyen çevre yıkımı ve felâketler etkili olmuştur. (Şentürk 2011: 105) Nail Tan, kültürel anlamda olduğu kadar sosyal hayata karşı da duyarlı olup insanlığı şiirleriyle uyarmayı tercih etmiştir. Acaba Biraz Maviniz Biraz Yeşiliniz Var mı? okuyucuya ağaç, orman, su sevgisini öğretebilme, orman yangınlarına son verebilme vb. gibi kaygılarla yazılmış olup, söz konusu şiirlerle Nail Tan, bütün vatanseverleri göreve çağırmaktadır. (Yağcıoğlu 2011: 97) Nail Tan ayrıca şair Nurettin Özdemir’in şiirine nazire olarak yazdığı “Vatan”, 2040 yılındaki Türkiye halkına seslendiği “Al Sana Avrupa Birliği” ve “Karı Koca Destanı” vb. gibi farklı konulardaki mesaj içerikli şiirleriyle de dikkati çekmektedir. Bazı şiirlerinde Tokmakî mahlasını kullanan Nail Tan’ın şiir dili akıcı, yalın ve anlaşılırdır.

  Nail Tan, edebiyatın oyun dalında da eserler vermiştir. Ankara Radyosu’nda seslendirilmiş ve yayımlanmış radyo oyunları şunlardır: Çocuk Bahçesi, Arkası Yarın, 5 Bölümden oluşan Üç Pınar Köyünün Sırları” (1988), bir çocuk oyunu olan Bir Bulut Yakalayalım (1989), Arkası Yarın, 5 Bölümden oluşan Vasiyet (1991), Böyle Daha Güzel (1999), Sabahattin Engin ile birlikte yazdığı Sepetçioğlu Osman Efe (2001) adlı oyunlardır. Böyle Daha Güzel ve Sepetçioğlu Osman Efe adlı iki oyun, Kastamonu Nöbetçi Tiyatro tarafından sahneye konulmuştur.

Nail Tan ayrıca, roman türüne de imzasını atmıştır. Nasreddin Hoca Senfonisi adlı eser, Nasreddin Hoca’nın hayatının romanlaştırılmasıdır. Eserin başarısı, yazarın Nasreddin Hoca’yı fıkralarından sıyırarak, onu tarihî bir şahsiyet olarak sunmuş olmasıdır. Eser sanatsal yapısının üç ana özelliği ile dikkati çekmektedir:

1. Türk’ün evrensel mizah anlayışını, felsefesini yazılı edebiyata dönüştürme durumuyla estetik bir anlatıma sahip olması
2. Fıkra metinlerinin sanatsal özerkliğinin, roman konfederasyonu şeklinde birleştirilmesi durumu
3. Çağdaş romanlarda uygulanan polifonizm (çok yönlü anlatım) yönteminden yaralanılması (Ceferli 2011: 119-120)

Nail Tan, uluslararası pek çok kongre ve sempozyumda bildiriler sunmuş; çeşitli konularda derleme, makale ve güncel yazılar yayımlamıştır. Nail Tan, halk müziği, halk oyunları, halk hikâyeleri, Bayburt, Kırşehir, Isparta vb. gibi yörelerimizin halk türküleri, fıkralar, geleneksel Türk Tiyatrosu, gelenek ve görenekler gibi (İvgin 2011: 13-30) alanlarda çalışmaları bulunmaktadır.

Kaynakça

Ceferli, Meherrem (2011). “Türk Halk Mizahının Roman Boyutu”. Nail Tan’a Armağan. (Baskıya hzl. Tuncer Gülensoy-Hayrettin İvgin). Ankara: Kültür Ajans Yayınları. 119-122.

İvgin, Hayrettin (2011). “Nail Tan’ın Kültür/Kültür ve Turizm Bakanlıklarında Folklorla İlgili Hizmetleri”. Nail Tan’a Armağan. (Baskıya hzl. Tuncer Gülensoy- Hayrettin İvgin). Ankara: Kültür Ajans Yayınları. 51-62.

İvgin, Hayrettin (2016). “Nail Tan’la Türk Folkloruna Hizmetleri Hakkında Röportaj”. Yel Kayadan Ne Aparır?/Türk Halk Kültürü Araştırmaları. Ankara: Kültür Ajans Yayınları. 16-51.

Şentürk, Ahmet Tufan (2011). Nail Tan’ın Yeni Şiir Kitabı Üstüne”. Nail Tan’a Armağan. (Baskıya hzl.Tuncer Gülensoy-Hayrettin İvgin). Ankara: Kültür Ajans Yayınları. 103-106.

Tan, Nail (2011), “Hayat Hikâyesi”, Nail Tan’a Armağan. (Baskıya hzl. Tuncer Gülensoy-Hayrettin İvgin), Ankara: Kültür Ajans Yayınları. 9-12.

Yağcıoğlu, Halim (2011). “Yırmanın Görevi-Nail Tan”. Nail Tan’a Armağan. (Baskıya hzl. Tuncer Gülensoy-Hayrettin İvgin). Ankara: Kültür Ajans Yayınları. 97-98.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. EBRU ŞENOCAK