Anadolu’nun İlk Lisesi Kastamonu Abdurrahman Paşa Lisesi

Kastamonu Sultanîsi öğrencileri vatan müdafaası uğruna tahsillerinden, hayallerinden ve canlarından vazgeçmiştir. Vatana verdikleri değer, kendi hayatlarına verdikleri değerden çok daha fazla olmuştur. Bu nedenle Kastamonu Sultanîsi, I. Dünya Savaşı yıllarında lise kısmı şubelerinin birçoğunu açamadığı gibi 1916-1917 ve 1917-1918 ders yıllarında mezun da verememiştir. 1919 yılında askere giden lise kısmı öğrencisinden sadece 14’ü geri dönebilmiştir.

  Abdurrahman Paşa Lisesi, Anadolu’nun ilk lisesi olarak tarihe kayıt düşmüştür. Okulun Kurucusu Abdurrahman Nurettin Paşa muhtelif Valiliklerde bulunduktan sonra Umur-i Nafia Komisyonu Azalığından Başvekil ünvanı ile 2 Mayıs 1882 tarihinde Sadr-ı Azamlığa tayin olunmuştur. 18 Nisan 1883 tarih ve 484 numaralı Kastamonu Gazetesi´nden anlaşıldığına göre 31 Aralık 1882 tarihinden 2 Eylül 1891 tarihine kadar Kastamonu ilinde Valilik yapmıştır. Daha sonra aydın ve Edirne Valiliklerinde bulunmuştur. Abdurrahman Paşa 7 Kasım 1895 tarihinde Adliye Nazırlığına tayin olunmuş ve 2.Meşrutiyetin İlanından sonra 2 Ağustos 1908 günü emekli olmuştur. 1912 yılında vefat etmiş, Fatih Türbesi yanında gömülüdür. Kastamonu İlinde Valilik yaptığı 8 yıl 9 aylık süre içersinde sayılmayacak kadar çok eser bırakmıştır. Bu eserler arasında 20 Nisan 1885 Cumartesi günü Kastamonu İdadisinin temelini atmıştır.

Bu şekilde Galatasaray ve İstanbul Liselerinden sonra Türkiye´de 3.derecede bir maziye sahip Anadolu´da kurulan ilk lisenin kesin kuruluş tarihi 20 Nisan 1885 günüdür. Bu günkü Cumhuriyet Meydanını çevreleyen arsayı temin eden Abdurrahman Paşa belirtilen günde arsanın bir bölümü üzerinde Lisemizin eski binasının inşaatına başladı. Binanın dereye bakan cephesini sağlam temeller üzerine oturtarak kaymayı önledi. Sadece bu işe Bin Osmanlı Altını harcanmıştır. Abdurrahman Paşa Lise binasının inşaatı ile yakından ilgilenmiş, binanın tamamı için gerekli olan 8500 altın lira halktan toplamış ve yine halktan kurulan bir komisyonca harcamalar yapılmıştır. Okul Binası 4 yılda tamamlanabilmiştir.

Anadolu’nun İlk Lisesi Abdurrahman Paşa Lisesi

Abdurrahman Paşa, okulun ilk sınıfını Askeri Rüştiye binasında açmıştır. 1887 yılında İdadi Müdürlüğüne Celal bey tayin edilmiştir. Bu zamanda 2 sınıf vardı. 1888 yılında sınıf sayısı 3, 1891-1892 senesi başında sınıf sayısı 5 olmuştur. Aynı zamanda okul yatılıya çevrilmiştir.
1900-1901 ile 1903-1904 yıllarında okula bir Ziraat Şubesi eklenmiş ise de 1904 yılından sonra bu şube kaldırılmıştır. 1912-1913 ders yılına kadar Eğitim Öğretim normal devam etmiş, bu ders yılından itibaren okulun adı İdadi´den Sultani´ye çevrilmiştir. Yine bu ders yılı içerisinde Liseye bağlı olmak üzere bir de ilk kısım oluşturulmuş ve Lise onuncu sınıftan itibaren Edebiyat ve Fen diye iki şubeye ayrılmıştır.1922-1923 yılında Sultani ismi Liseye çevrilmiş, sınıf adedi 11´e indirilmiştir. 1925 yılında ise ilk kısım kaldırılmış, Lise Orta kısmı ile birlikte Eğitim ve Öğretime devam etmiştir.

Anadolu´nun ilk Lisesi olan Kastamonu Abdurrahmanpaşa Lisesinin bütün çevre illerden gelen öğrencilerle mevcudu artmış, kadrosu çok değerli elemanlarla takviye edildiği için bu okula gelmek isteyen öğrenciye cevap veremez olmuştur. Yeni şubeler açmak, ek binaları yapmak durumu ortaya çıktığından Lise binasının Dere kenarında Atatürk Caddesine bakan evler istimlak edilerek 29 Eylül 1937 tarihinde Bakanlıktan gelen projeye uygun olarak orta kısım inşaatına başlanmıştır. Bu bina 10 sınıf, 2 laboratuvar, 1 konferans salonu, 1 yemekhane ve 1 dolaphane ihtiva etmekte olup, bu gün Lise binası olarak kullanılmaktadır.
1885´de açılıp ilk mezunlarını 1891 de veren asırlık Kastamonu (Abdurrahmanpaşa) Lisesinde hiçbir zaman zararlı ve aşırı akımlar yer bulamamıştır.

Anadolu’nun İlk Lisesi Abdurrahman Paşa Lisesi

BİR HİLAL UĞRUNA…

Kastamonu İdadi Mektebi, 2 Mayıs 1885’te Kastamonu Valisi Abdurrahman Nurettin Paşa tarafından resmî törenle açılmıştır. Böylece Anadolu’da idadi seviyesinde açılan ilk eğitim kurumu olmuştur. 14 Ekim 1910’da Kastamonu Mekteb-i Sultanîsi adını almıştır. Cumhuriyet’in ilanından sonra Kastamonu Lisesi ve 1963 yılında kurucusu adına izafeten Abdurrahmanpaşa Lisesi adı verilmiştir. Kuruluşunun 131. yılını geride bırakan okul; eğitim, kültür ve sanat faaliyetlerinde başarıdan başarıya koşmuş ve çok önemli mezunlar yetiştirmiştir.

I. Dünya Savaşı’nın yaşandığı 1914-1918 yılları okul tarihinin en hüzünlü dönemi olmuştur Kastamonu Sultanîsi’nin, 1915 yılında 63’ü lise ve 4’ü orta kısmından 67 öğrencisi Çanakkale ve Kafkas cephelerine asker olarak sevk edilmiştir. 1916 yılında orduya katılan 8’i lise ve 5’i orta kısmından 13 öğrencisi ise I. Dünya Savaşı’nın farklı cephelerinde savaşmıştır. 1916-1917 ve 1917 Ekim ayından itibaren askerlik kanunu kapsamında eğitim gören en az 30 öğrencisi askere alınmıştır. Böylece Kastamonu Mekteb-i Sultanîsi’nden I. Dünya Savaşı’na katılan öğrenci sayısı en az 120’e ulaşmıştır. Kastamonu Sultanîsi öğrencileri vatan müdafaası uğruna tahsillerinden, hayallerinden ve canlarından vazgeçmiştir. Vatana verdikleri değer, kendi hayatlarına verdikleri değerden çok daha fazla olmuştur. Bu nedenle Kastamonu Sultanîsi, I. Dünya Savaşı yıllarında lise kısmı şubelerinin birçoğunu açamadığı gibi 1916-1917 ve 1917-1918 ders yıllarında mezun da verememiştir. 1919 yılında askere giden lise kısmı öğrencisinden sadece 14’ü geri dönebilmiştir. Bu giden öğrencilerin büyük bir kısmının geri dönemediğini ve şehitlik mertebesine ulaştığını göstermektedir. Bu kutlu kahramanlara selam olsun. Ruhları şâd olsun…

Anadolu’nun İlk Lisesi Abdurrahman Paşa Lisesi