Tasarruf Finans Sektörünü Tanıyalım

22 Mayıs 1926 tarih 844 sayılı yasa ile Emlak ve Eytam Bankası kurulmuş daha sonra bu banka Türkiye Emlak Kredi Bankası adını almıştır. 17 Haziran 1930 tarihli 1711 sayılı yasa ile devletin öncülüğü ile tasarruf sandıklarının kurulması kanunlaştırılmıştır. Bu yasaya dayanılarak ilk kurulan sandık da Emniyet Sandığı olmuştur. 1951 yılında iki Alman uzman gözetiminde Türkiye’de Emlak Kredi Bankası’nda “Yapı Tasarrufları Bölümü” oluşturulmuştur.

1980 sonrası çıkartılan 2487 sayılı yasa ile “Yapı Tasarruf Hesabı” açılması imkanı getirilmiştir. 02.03.1984 tarih 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu ile Toplu Konut İdaresini kurmuş, bu kurum üzerinden konut üretiminin sağlanmasını amaçlamıştır. Ancak konut finansmanı yönünde herhangi bir düzenleme getirilememiştir.
1990’lı yıllarda ekonomik koşulları (faiz oranları veya bölgesel firmaların uygulamış oldukları vadeli) satışlardan dolayı bir otomobil satın almak için, iki otomobil ücreti ödemeyi gerektiriyordu. Bu durumda otomobili zengin olan kişiler alabilir algısı vardı. Bu algıyı yıkmak, faizsiz de otomobil almanın yolunu açmak için Anadolu’da halkımız arasında çok yaygın olan İmece sisteminin benzeri bir ödeme (yardımlaşma modeli) geliştirildi. (İmece; Birçok kimsenin toplanıp el birliğiyle bir kişinin veya bir topluluğun işini görmesi ve böylece işlerin sıra ile bitirilmesi olarak tanımlanır). Bu model Kadınların altın günü mantığı ile çalışıp sıra ile otomobil alma yöntemi idi.
İlk olarak bu yöntem İstanbul’da uygulanmış ve sonra tüm Türkiye sathına yayılmıştır. Otomobil sahibi olmak isteyenler için alternatif bir ödeme sistemi olan bu model halk arasında yaygınlaşınca ismi o dönemlerde “El Birliği” adını almış ve her bütçeden insana hizmet ederek büyümeye devam etmiştir. İlk yıllarda 20 – 30 – 40 kişilik gruplar oluşturulmuştur. Sonra ki yıllarda bu grup sayıları arttırılmıştır. Bu grup üyeleri aralarında yapılan çekiliş ile her ay sıra ile otomobil sahibi oluyorlardı. Otomobil sahibi olmak toplumun büyük bir kesimi için hayalden ibaret iken bu sistem ve yöntemler sonucunda gerçekten alınabilen teslimatlar ile Türkiye’de farklı bir yoldan da otomobil alınabileceği bilinci toplumda gelişmiştir.

Tasarruf Finans Sektörünü Tanıyalım

O yıllarda girilen vade sayısının sonuna kadar çekiliş yapılıyordu. Müşteriler hangi ay çıkar ise piyasadaki o ayki son model aracını alıyordu. Gruplarda ilk çıkanlar arabasına binmenin keyfini sürüyor, son çıkanlarda o ayki sıfır model araba almamın hazzını yaşıyorlardı. Bu durumu sağlayabilmek için taksitler araç modellerine gelebilecek zamlara endeksli idi. Örnek: Her ay araç fiyatı, girilen taksit sayısına bölünür o ayki taksit tutarı belirlenir ve ödenirdi. O ayki taksitler ile araç fiyatı toplanır, toplanan tutar ile araç temin edilir, talihli olan kişiye teslimat yapılırdı.

Sonraki yıllarda sistem gelişerek çekilişsiz modellerde sisteme ilave edilmiştir. Bu modeller; Vade Ortası Model, Peşinatı olanlar içinde Peşinatlı Erken ve vade içerisinde ara ödemem yapabilenler için Ara Ödemeli Model hayata geçirilmiştir. Bu sistemler ile on binlerce aile otomobil hayallerine kavuşmuştur.
Bu sektörde 1990’lı yıllarda kurulmuş günümüzde de faaliyeti sürdüren iki firma vardır. Otomobil kampanyalarında deneyim kazanan firmalar Müşterilerin ikinci bir hayali olan ev almalarını sağlamak için yeni arayışlara girmişlerdir. Bu arayışlar sonucunda otomobil kampanyalarına göre daha uzun vadelere (120 ay) gibi yayılan taksitler ile ev kampanyası başlatılmıştır. Hatta günümüzde bazı firmalar 240 veya 360 aya varan vadelerde taksit yapılmaktadır. Ev kampanyalarında taksit sayıları uzun olduğu için insanlar grubun sonuna kadar ev beklemezler düşüncesi ile; ev alanların evini halen alamayanları desteklediği kira yardımlı model geliştirilmiş ve ev kampanyaları yapılmaya başlanmıştır. Ev kampanyaları da otomotivde olduğu gibi çekilişli modeller ile başlamıştır. Çekilişler vade sayısınca değil girmiş olduğu vadenin yarısına kadar yapılıp, vadenin yarısında o grubun geride kalan tamamına teslimat yapılmaktadır.

Bunlardan hemen sonra otomotivde olduğu gibi Vade Ortası Model, Peşinatlı Erken Teslim Model ve Ara Ödemeli Modellerde de ev kampanyaları düzenlenmeye başlanmıştır. Ev sistemlerinde genel olarak otomotiv sistemlerine göre vadeler uzun olmaktadır. Bu vadelere göre teslim süreleri de uzun olacağı için Çekilişsiz Özel Ödemeli Modeli benzeri kampanyalar geliştirildi. Değişik ödeme alternatifleri ile bu modelde teslim süreleri öne alınmış oldu ve müşterilerde borçlarını daha erken kapatmış oluyorlar.

SİSTEMİN FAYDALARI NELERDİR?

• Birlikte tasarrufun gücüyle dar ve orta gelirli ailelere hızlı, kolay ve ekonomik çözümler sunar.
• Ailelere, faizsiz, peşinatsız, küçük ve kendi belirleyecekleri ödeme planları ile edinim imkanı sağlar.
• Bireylere, alacakları gayrimenkulü veya aracı kendi bütçeleri doğrultusunda seçme özgürlüğü sunar.
• Sisteme dahil olana bireylerin teslimatından önce, taksit dondurma veya daha da ödeme güçlüğüne düşerse talebi doğrultusunda ayrılma serbestisi sunar.
• Yastık altında tutulan küçük birikimlerin ekonomiye kazandırılmasını sağlar.
• Toplumda tasarruf alışkanlığının kazandırılmasını sağlayarak kamusal fayda oluşturur.
• Yerli ve milli bir modeldir. Yurtdışından kaynak almaz, yurtdışına kaynak vermez. Süreç milli ekonominin içinde başlar ve biter.
• Ülkenin tasarruf oranının artırılmasına destek olur.