Kısmetinde Ne Varsa Kaşığında O Çıkar (Deyiminin Hikayesi)
Esder (Esnaf ve Sanatkârlar Derneği) tarafından yayımlanan “Öyküleriyle Esnaf ve Ticaret Deyimleri” kitabında yer alan anlamlı bir hikâye, kadere ve nasibe dair derin bir anlayışı gözler önüne seriyor. “Kısmetinde ne varsa kaşığında o çıkar” deyimi, sadece bir söz değil, yüzyıllardır Anadolu insanının tevekkül anlayışını ve alın yazısına duyduğu güveni simgeliyor.
Esnaf Hikâyeleriyle Yaşayan Deyimlerimiz
Kitapta anlatılan hikâyeye göre, padişahın yanında çalışan şakacı bir berber, artık sadaka ve bahşişle yetinmek istemez ve daha yüksek bir mevkiye gelmeyi arzular. Bunun üzerine padişahtan bir dilekte bulunur: Ya İntisap Ağalığı ya da Yeniçeri Ağalığı… Padişah da bu talebi değerlendirirken işi kadere bırakır. Her biri farklı makama ait olan üç yazıyı bir çorbanın içine saklayarak berbere sunar. Kaşığında çıkan ise yalnızca “Berberlik”tir. Böylece deyimin özü hikâyeyle somutlaşır: Kısmetinde ne varsa, o olur.
Fatih’in Hayırsever Paşası da Aynı İnancı Taşırdı
Bu deyimle ilgili olarak, Osmanlı’nın hayırsever devlet adamlarından Mahmut Paşa da anılır. Fatih Sultan Mehmet döneminde yaşayan Mahmut Paşa, İstanbul’da büyük bir külliye inşa ettirerek cami, hamam, çarşı, mektep gibi yapılarla topluma hizmet etmiştir. Rivayete göre, fakirlere dağıttığı pilavlara nohutla birlikte küçük gümüş parçalar koyar, “Kaderinde olanın kaşığında çıksın, bulan yoksullar sevinsin” derdi.
Bu örnekler gösteriyor ki, esnaf ve ticaret dünyası yalnızca kazanca değil, kadere, tevazua ve paylaşmaya da değer verir. Esder’in bu tür kitapları, sadece deyimleri değil, aynı zamanda bu deyimlerin şekillendirdiği kadim kültürü de günümüze taşıyor.
Kastamonu Haber ekibi olarak, bu tür yayınların toplum hafızasını diri tuttuğuna inanıyor, Esnaf ve Sanatkârlar Derneği’ni bu anlamlı çalışmasından ötürü tebrik ediyoruz.
Yorumlar