Kel Başa Şimşir Tarak: Yersiz İsteklere Esprili Bir Yanıt
Esnaf ve Sanatkârlar Derneği (Esder) tarafından hazırlanan “Öyküleriyle Esnaf ve Ticaret Deyimleri” kitabında yer alan “Kel başa şimşir tarak” hikayesi, halk arasında zekice kullanılan deyimlerin ardındaki yaşanmış olayları gözler önüne seriyor. Kastamonu Haber ekibimizin incelediği bu kıssa, toplumdaki ölçüsüzlük ve yersiz taleplere karşı halkın verdiği hazırcevapları da yansıtıyor.
Altın Taraklara Göz Diken Kel Elti
Bir zamanlar zengin bir aile, kızlarını evlendirirken damat tarafına çeşitli değerli hediyeler gönderir. Bu hediyelerin içinde altın, gümüş, fildişi ve özel yapım şimşir taraklar da yer alır. Ancak gelin tarafında yer alan küçük eltinin zamanında geçirdiği bir hastalık nedeniyle saçları dökülmüştür. Ailedeki diğer kadınlara özel süs tarakları verilirken, ona da doğal olarak yine şimşir tarak verilir. Kelliğinden ötürü alınan bu hediye, küçük eltinin ağrına gider ve “Herkese altın tarak, bana şimşir mi düşer?” diyerek sitem eder.
“Senin Ki Gibi Kel Başa Şimşir Tarak Çok Bile”
Bu sözleri duyan oğlanın annesi, gelinin serzenişinden utanır ve sert bir yanıtla durumu geçiştirir:
“Senin ki gibi kel başa, şimşir tarak çok bile.”
Bu söz zamanla halk arasında yerini alır ve “kel başa şimşir tarak” deyimi olarak yerleşir. Anlamı ise oldukça nettir: Bir kişinin ihtiyacı ya da imkânı olmadığı hâlde gereksiz, pahalı ya da yersiz taleplerde bulunması. Hem hiciv hem de halk zekâsı barındıran bu deyim, özellikle toplumda ölçüsüzlük gösteren davranışlara karşı yapılan hazırcevap yorumlar arasında yer alır.
Esder’in bu tür hikâyeleri bir araya getirdiği eseri, yalnızca deyimlerin değil; esnaf kültürünün, halk mizahının ve pratik zekânın da yaşatılmasını amaçlıyor.
Yorumlar