Kastamonu Taş Baskı Dokuması ( Kastamonu Taş Baskının Hikayesi)

Kastamonu Taş Baskı Dokuması

Kastamonu, Osmanlı döneminde kültür ve sanat merkezi olması sebebiyle Türk el sanatının çok zengin örneklerine sahip olan bir il olup dokumacılık ve yazmacılıkta çok eski bir geçmişe sahiptir.

17. yüzyılda Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Kastamonu kumaşlarının meşhur olduğundan bahsederek bez dokuma tarihine ışık tutmuştur.

Kastamonu Taş Baskı Dokuması, Kastamonu’da çirişli ip kullanılarak üretilen dokuma üzerine boya, fırça ve oyulmuş ahşap kalıplarla desenlerin çizilmesi veya basılması suretiyle meydana getirilir. Taş baskı, taş ile yapılan bir baskı değildir. Kumaşın üzerine baskı yapılırken kullanılan kalıpların işlem sırasında boyana boyana zamanla taş şeklinde görünüme sahip olmaları nedeniyle bu ismi almıştır. Unutulmaya yüz tutmak üzereyken 1900’lü yılların sonlarında tekrar kendini göstermeye başlayan taş baskı Kastamonu’da açılan kurslarla yeni ustalar kazanmıştır.

Üretim Metodu:

Kastamonu’da üretilen dokumalarda pamuk ipliğini sağlamlaştırmak için çirişli ip kullanılır. Çirişli ip, pamuk ipliğinin hamurlu suya bastırılmasının ardından masuraya sarılarak kurutulması ile oluşturulur ve sonrasında tezgâhlarda dokunur. Hamurlu su; un, su ve tuz karışımı ile elde edilen sıvıdır.

Taş Baskı nasıl yapılır?

   Taş Baskı düz beyaz ya da krem kaput bezi üzerine, ıhlamur ağacından elle oyularak veya kabartma olarak yapılmış bitkisel ve geometrik mo­tif işli değişik boyutlardaki ahşap kalıpların, özel hazırlanmış tek renkli boyaya batırılıp basılması suretiyle meydana getirilmektedir.

Taş Baskı’nın diğer Kastamonu dokumacılığıyla aynı tarihlere rastladığından ilk yapımı tam olarak bilinmese de; 17’nci yüzyıla dayanan bir tarihi olduğu düşünülmektedir. O zamanlar ulaşımın ve tanıtımın kolay olmamasıyla Sofra Bezi dokumacılığı ve baskısı yerelde kalmış şehir dışına açılamamıştır. Bu el sanatı, hala ilimizde yöresel el sanatımız olarak varlığını sürdürmektedir.

Taş baskıda Kastamonu’nun klasikleşmiş geçmişten gelen sofra bezi figürleri bulunmaktadır. Bunların başında Tek Geyik, Çift Geyik, Hitit Güneşi, Çember Kalıbı, Mektup Kuşları, Şerife Bacı, Tavus Kuşu, Çift kuşlar, Osmanlı Lalesi, Osmanlı S’si gibi figürler gelmektedir. Taş baskı Kastamonu’nun yaşayan el sanatlarının başında gelmekte, Kastamonu’da taş baskı mesleki eğitim kursları sürekli devam etmektedir.