“Osmanlı’nın Gözde Eyaleti: Kastamonu’nun Üsküdar’dan Samsun’a Uzanan Hakimiyeti”

Kastamonu Haber ekibimizin Arkeolog Murat Karasalihoğlu’nun Kastamonu’nun Osmanlı imparatorluğu ve önceki konumunu anlattığı konuşmasından aldığı bilgilere göre;

Arkeolog Karasalihoğlu konuşmasında; Sadece Üsküdar’a kadar değil, doğuda Samsun dahil olmak üzere, Ankara sınırına ve Kocaeli ve Üsküdar’a kadar Kastamonu’ya aitti dedi.

Kastamonu 3.500 Yıldır Bölgenin Metropolü

1071 Türklerin Anadolu’ya girişinden kısa bir sonra Türklerle tanışır Kastamonu, 1084 yılında, 1460 yılında Osmanlı İmparatorluğuna geçmesiyle beraber, Kastamonu bir eyalet merkezi olur. Yazılı kaynaklara baktığımızda, nasıl bugün Batı Karadeniz’in başkenti diyebileceksek, tarih içerisinde, 3.500 yıldır bölgenin metropolü ve başkenti ve yönetsel idari merkezi Kastamonulular.

2.Mahmut döneminde Eyaletlikten vilayet ve livalık kurumuna geçerken, Kocaeli livası Kastamonu’ya bağlanır. İzmit Livası, Üsküdar’a kadar idari sınırlara sahiptir. Yaklaşık 30 yıllık bir süreç içerisinde Kastamonu; doğuda Samsun’dan başlayarak, güneyde Ankara sınırlarına kadar, batıda İstanbul’un Anadolu yakasına kadar idari yönetsel merkez olmuştur.

Arkeolog Murat Karasalihoğlu

Kastamonu Eyaleti’nin Kapsadığı Alanlar

Osmanlı idaresinde Kastamonu başlangıçta Anadolu Eyaleti’nin bir sancağı iken, daha sonra müstakil bir eyalet haline geldi. 19. yüzyıla kadar oldukça geniş bir coğrafyaya hükmediyordu:
• Doğuda Samsun’a kadar uzanıyordu. O dönemlerde Samsun ve çevresi Kastamonu’ya bağlıydı.
• Güneyde Ankara’ya kadar Kastamonu’nun sınırları uzanıyordu. Hatta Ankara’nın bazı bölgeleri Kastamonu’ya bağlı olarak yönetiliyordu.

• Batıda Üsküdar’a kadar Kastamonu Eyaleti’ne bağlı olduğu dönemler oldu. Özellikle İstanbul’un Anadolu yakasındaki bazı bölgeler (Üsküdar ve çevresi) idari olarak Kastamonu’ya bağlıydı.

Eyaletten Vilayete Geçiş ve Sınırların Küçülmesi

19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yapılan idari reformlarla (1864 Vilayet Nizamnamesi) eyalet sistemi kaldırıldı ve yerine vilayetler oluşturuldu. Bu süreçte Kastamonu Eyaleti de dönüştürülerek Kastamonu Vilayeti haline getirildi.

Ancak vilayet düzenlemesi sırasında Kastamonu’nun geniş toprakları farklı vilayetlere bağlandı:
• Samsun, Trabzon Vilayeti’ne dahil edildi.
• Ankara ve çevresi Ankara Vilayeti’ne bağlandı.
• İstanbul’un Anadolu yakasındaki bazı bölgeler Hüdavendigâr (Bursa) ve İstanbul vilayetlerine aktarıldı.

Bu değişikliklerle Kastamonu, bugünkü sınırlarına yakın bir hale getirildi ve Sinop, Çankırı ve Zonguldak gibi illeri kapsayan bir vilayet olarak kaldı. Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla bu vilayetten de yeni iller ayrıldı ve Kastamonu, bugünkü sınırlarına çekildi.

Kastamonu’nun Osmanlı Dönemindeki Önemi

• Askerî ve stratejik önemi vardı. Karadeniz’e açılan bir kapı olması sebebiyle deniz ticareti ve savunma açısından önemliydi.
• İdari merkezlerden biriydi. Osmanlı döneminde Kastamonu Valiliği büyük bir coğrafyayı yönetiyordu.
• Ticaret yolları üzerinde bulunuyordu. İpek Yolu ve Karadeniz ticaret yolları üzerinde olduğu için ekonomik açıdan önemliydi.

Sonuç olarak, Kastamonu tarih boyunca Osmanlı’nın en geniş ve önemli eyaletlerinden biri olmuş, ancak zaman içinde yapılan idari düzenlemelerle bugünkü sınırlarına kadar daralmıştır.

#Kastamonu #Doğu #Samsun #Batı #İstanbul #Güney Ankara #Üsküdar #Osmanlı #Anadolu #Kocaeli #Arkelog #MuratKarasalihoğlu #Liva