Sosyal Etki ve Uyum Sağlama Nasıl Olur?

PSİKOLOJİYE GİRİŞ: SOSYAL ETKİ VE UYUM DAVRANIŞI

Yaşadığımız sosyal hayatımızda psikoloji bilimi ile iç içe olduğumuzun farkına varamayabiliriz. Evde, işte, okulda… Neredeyse hayatımızın her alanında insanlarla iletişim kurarız. Bazen bu ilişkilerimize uyum sağlarız bazense ayak uyduramayıp uzaklaşırız.

Bahsedilen üzere “Uyum Sağlama” tam olarak nedir? Bir grup içinde dışlanmamak ya da atılmamak için grup bireyleriyle aynı düşünceyi paylaştığınız oldu mu? Evet, mutlaka hepimiz bu durumu yaşamışızdır. İçinde bulunduğumuz topluma ait hissetmek, ayak uydurmak isteriz. Yanımızdaki bireyler yanlış düşünseler bile biz de öyle düşündüğümüzü dile getiririz. Eğer onların düşüncelerinden farklı biri görüşü dile getirirsek rahatsız edici bakışlara maruz kalabilir ya da dışlanırız gibi hissederiz.

Grup içinde gösterilen uyum davranışının bir sebebi de insanı sosyal bir canlı olmasından kaynaklanabilir. İnsan içgüdüsü ve fıtratı neticesi ile topluma çevreye ve sosyal hayata ayak uydurur. İşte, uyuma davranışı da bununla birlikte toplulukçu milletlerde daha fazla görülür. Bizim milletimiz de buna dahildir. Bireyci toplumlarda (Anglosakson ülkelerde) ise uyum sağlama daha az görülür. Cinsiyet bazında karşılaştırıldığında ise kadınlar erkeklere göre daha hızlı uyum sağlar.

Bu uyuma davranışının en güzel örneklerinden biri “Asch’in uyma deneyi”dir. Gösterildiği üzere soldaki çubuk sağdaki hangi çubuk ile aynıdır? Yabancı bir grupta herkes A dese dışlanmamak için siz de A der miydiniz?

Peki bu uyum davranışını herkes, her zaman gösterir mi? Tabii ki hayır. Tanımadığımız bir ortamda oturduğumuzu hayal edelim. İnsanlar bir alarm sesi duyduklarında ayağa kalkıyorlar. Siz de buna anlam veremiyorsunuz fakat daha sonra buna ayak uydurduğunuzu fark ediyorsunuz. Eğer bu insanlar samimi arkadaşınız olsaydı yine böyle yapar mıydınız? Yoksa neden ayağa kalktığını sorgular mıydınız? Tabii ki de samimi olduğumuz çevrede bu tür sorgulamalar yaparak nedenini öğrenmeye çalışırız. Uyum davranışına gerek olmaz çünkü zaten o çevreye uyum sağlamışızdır.

Sonuç olarak aslında farkında olmadığımız bu durumlar, aslında arkasında büyük bir psikolojik gerçeklik taşır. İnsanların içgüdüsel olarak davranışa dönüştürdükleri durumlar hata değil yaratılışları gereğidir.

Bugünkü psikoloji ve sosyal hayat yazımızda “Uyum” konusunu ele aldık okuduğunuz için teşekkür ederim.

Sağlıcakla kalın!

Zeynep Türkmen