Un, Kaşık, Köy veya Ziyrat Helvası Nasıl Yapılır (Siz Hiç Ziyrat Kesdiniz mi?)

Yöresel Lezzetler

Sıcak veya soğuk yenilebilir. Yüksek kalorili olan un helvası lif bakımından çok zengindir. Şimdi diyeceksiniz ki ziyrat kesmek ne demek? Helva ile ziyratın ne alakası var?

İşte tüm merak edilenleri sizler için araştırdık…

GERÇEK KÖY HİKAYELERİ

Eskiden Kastamonu ve ilçelerinde ve köylerde kandillerde, bayramlarda her evde mutlaka kavrulurdu. Hatta kalabalık köylerde ise geleneksel olarak üç ayların müjdeleyicisi olarak kazanlarda yapılır, dibeklerle karıştırılır ve tüm köylüler toplanıp yerler hatta ikram ederlerdi. Bu gelenek bir çok köyde hala devam etmektedir.

Eskiden Bayramlarda merkez köye giderdik. Arafe günü bayram heyecanı sarar sabahı zor ederdik. Köylerde Arefe günü her evde helve kavrulur yani yapılırdı. Helve yazdım ama yanlış yazmadım köylerde helve de denirdi. Kavrulan un, köy, ziyrat helvaları tabi bol tereyağı ile kavrulurdu. Kokusu uzaklardan bile hissedilirdi.. Kavrulan helvalar taslara basılır ve patates şeklinde yani topak denirdi hale getirilirdi. Biz çocukların ellerinden topak helva düşmezdi. Çünkü çok lezzetliydi.

Taslara basılan helvalar bayram sabahı ellerimize tutuşturulur tabi yanına da 1 köy ekmeği yani somun alınırdı. Babam helvayı da ekmeği de fazla fazla aldırırdı. Hatta birde babaannem başta olmak üzere merkez köyde bulunan akranlarına şu bir sıkmuk helveyi minnaza götür, şu bir topak helveyi şu nenene götür diye özel siparişler de olurdu. Tabi dönüşte de iadesi… Araba falan olmadığından merkez köye kadar yürümek bir saatten fazla sürdüğünden hiç birimiz ziyratı elde götürmek istemezdik ama…

ZİYRAT KESMEK NEDİR?

Merkez köyde Bayram namazı kılınır. Sabah kahvaltısı için her birimiz o köyde bulunan  evlere dağılırdık. O kahvaltıların tadı damağımda daha… Kahvaltı ve epeyce uzun süren sohbet faslı bittikten sonra köyün harmanına yer sofraları kurulur. Merkez köydeki her evde pişirilen çeşit çeşit yemekler ve bizim ellerimizle getirdiğimiz helvalar ve ekmekler yani ziyratlar sofralara paylaştırılıp neşe içinde topluca yenirdi. En sonunda duası edilir büyükler sohbete çocuklara futbola doyamazdı…

Hey gidi günler hey hey…

Bu gelenek tüm köylerde mutlaka yapılırdı.

Bu sofraların tadını da, anısını da unutmak mümkün değil…

Bayramın ikinci günü de köyün diğer mahallelerine gidilir mezarlıklarda Kuran okunup dua edilir ve yine sofralar kurulurdu. İşte bu sofralara ZİYRAT KESMEK denirdi.

UN VEYA KAŞIK HELVASI NASIL YAPILIR VE NELER GEREKLİDİR?

* 2,5 kğ.toz şeker
* 3 kğ. un
* 1-1,5 kğ.tereyağı
* 3 litre Su
* (İsteğe bağlı fıstı, fındık, ceviz vb. katılsa da bizde bunlara hiç gerek duyulmazdı)

Önce tereyağı güzelce kızarıncaya kadar kaynatılır. Tereyağına helvanın yumuşak olması için çok az miktarda zeytinyağı da katılabilir. Ama kızartılırken yağın aşırı kızarmaması lazım, yoksa yağ kokusu helvanın tadını bozabilir. Biraz kızaran yağ soğuması için bekletilir.

İnce elekle elenen Un ile birlikte büyükçe bir tencere (veya helva içinde kullanılan büyükçe pekmez tavasına) koyulup kısık ateşte sürekli karıştıra karıştıra kavurulur. Kavrulurken çok yanmaması tercih edilirdi. Tabi bu hiçte kolay değil, çünkü bir saat sürer bu işlem.. Büyüklerimiz helveyi kavururlardı ama “kolumuz kanadımız gırıldı” derlerdi.

Bu arada başka bir tencerede 3 litre su ve 2-2,5 kğ toz şeker şerbet için kaynatılırdı. Burada iki tane püf noktası var. Un ile tereyağını katarken tereyağı kızgın olursa sıçrar ve yanabilirsiniz aman dikkat. Birde kaynar şerbeti koyarken dikkat etmelisiniz. Un helvası kavrulurken aşırı kavrulmazdı, rengi kahverengimsi olarak bırakılır ama şerbet koyulurken soğumaması gerekir.

Şerbetin tadı damak zevkinize göre ayarlanabilir. Helvanın biraz tatlı olması eftaldir. Kavrulan un helvası ocaktan iner ve taslara basılırdı. Arta kalanlardan sıkmuk ve topak yapılır ya ikram için köylülere verilir veya evde özellikle çocuklar bu topak helvayı yemeyi tercih ederlerdi. Un helvası sıcak yenebildiği gibi soğuk olarak ta 3-4 gün içinde tüketilebilir. Afiyet olsun.