Abril 5 Gelmeden Yaz Gelmez: Ülkemizde ve Kastamonu’da Nisan Karı Şaşırtmadı

Kastamonu’da ve Ülkemizin bir çok bölgesinde Nisan yında yağan kar, halk arasında “Abrıl 5 çıkmadan yaz gelmez” sözüyle karşılık buldu. Eski takvimlere göre yapılan bu hesaba göre, Mayıs başına kadar kar yağması olağan sayılıyor. Çocukluğumuzda her 23 Nisan’da mutlaka kar yağar ve törenlerimizi hep ertelemek zorunda kalırdık. Pandemi döneminde 19 Mayısta Kastamonu’nun yüksek kesimlerine kar yağmıştı. Nisan ve Mayıs ayında yağan karın sırrı nedir? Kastamonu Haber ekibimiz araştırdı.

Türkiye genelinde etkili olan soğuk hava dalgası, Kastamonu başta olmak üzere birçok şehirde Nisan ayında kar yağışı ile kendini gösterdi. Baharın gelişini bekleyen vatandaşlar beyaz örtü karşısında şaşkınlık yaşarken, Kastamonu’da yaşayanlar için bu durum pek de sürpriz olmadı. Çünkü yörede “Abrıl 5 çıkmadan yaz gelmez” sözü yıllardır dillerden düşmez.

Eski takvimlere göre, Nisan ayının ilk haftası henüz baharın gelmediğine, soğukların devam edeceğine işaret eder. Bu dönemde yağan kar, don tehlikesi yaratmadığı sürece çiftçiler tarafından da olumlu karşılanır.

Eskiden köylüler doğaya göre yaşar, takvim yerine doğanın diline kulak verirdi. Kastamonu’da atalarımız koyunların kuzulamasını, ineklerin buzalamasını “Abrıl 5” zamanlamasına göre yapar, ona göre hazırlıklarını tamamlardı. Halk arasında bilinen ve hala söylenen bir söz vardır:

“Abrıl 5 çıkmadan yaz gelmez.”

Bu hesaplara göre Mayıs’ın 7’sine kadar kar yağması, hatta don olması doğaldır. Kar yağışının dona dönüşmemesi halinde ise toprak için son derece faydalı olduğu bilinir. Toprak suya doyar, zararlı böcekler azalır ve bereketli bir yazın habercisi sayılır.

Elbette, “Abrıl 5” (ya da “April 5”) ifadesi, atalarımızın kullandığı Rumi takvime dayanan bir halk hesabı sistemidir. Bu tür ifadeler Anadolu’da hava olaylarını, mevsim geçişlerini ve tarımsal faaliyetleri takip etmekte kullanılırdı. İşte konuyla ilgili bazı detaylar:

“Abrıl 5” aslında eski Rumi takvime göre Nisan ayının 5’i demektir. Ancak bu tarih, günümüzdeki Miladi takvimle örtüşmez.

Rumi takvim, Osmanlı döneminde resmi takvim olarak kullanılmış ve 1 Mart’tan itibaren yıl başlardı. Rumi takvime göre Nisan 5 (Abrıl 5) Miladi takvimde yaklaşık olarak 18 Nisan’a denk gelir.

Dolayısıyla halk arasında söylenen “Abrıl 5 çıkmadan yaz gelmez” sözü, ilkbaharın gerçek anlamda başlamasının ancak 18 Nisan civarında mümkün olduğunu ifade eder.

Eskiler doğayla iç içe yaşadıkları için yılın mevsimlerini bu tür işaretlerle takip ederlerdi. Karların ne zaman eriyeceğini, yağmurun ne zaman başlayacağını, hayvanların ne zaman doğum yapacağını bu halk takvimine göre hesaplarlardı.

Mesela:

•“Abrıl 5 çıkmadan çiçek dikilmez.”

•“Abrıl 5 gelmeden yaylaya çıkılmaz.”

•“Abrıl 5 geçmeden koyun kuzulatılmaz.”

Bu gibi sözler, iklim koşullarına göre binlerce yıllık gözlemlerin bir sonucu olarak halk arasında yaygınlaşmıştır.

3. Rumi Takvim ve Tarım Kültürü

Rumi takvim, özellikle çiftçiler için son derece önemliydi. Çünkü modern meteoroloji yokken ayların hareketi, gündönümleri, kırsal gözlemler ve halk takvimi tarımsal üretimde rehberdi.

Yılın belli dönemlerinde kar, yağmur, don gibi olaylar sık tekrar ettiği için bu günler “hesap günleri” olarak belirlenmişti. “Abrıl 5” de bu özel günlerden biridir.