Hakiki Tereyağ Nasıl Yapılır (Gerçek Tereyağı nasıl anlaşılır)

TEREYAĞI ÇEŞİTLERİ

Ev ortamında yayık tereyağına en yakın yapılabilecek tereyağı, mutfak robotu ya da kavanozlarda elde edilebilir. Bunun yanı sıra tereyağının yapıldığı malzemeler de çeşitlilik gösterebilir. Kremadan tereyağı yapımı, çiğ sütten tereyağı yapımı ve yoğurttan tereyağı yapımının ayrı ayrı incelikleri vardır.

Hakiki tereyağı nasıl yapılır?

Gerçek tereyağı nasıl anlaşılır? Hakiki tereyağı kokar mı? Gerçek tereyağı donar mı? En iyi tereyağı hangi yörenin? Tereyağı yapımının birçok şeklinin olduğunu belirtmiştik. Biz sizler için eskiden köylerde yayıklarda yapılan hakiki tereyağının nasıl yapıldığını araştırdık.

Eskiden köylerde elektrik olmadığından elektrikli yayıklarda yoktu doğal olarak. Tereyağı elde etmek için önce söğütten yayık yapılırdı. Söğütten olmasının sebebi suyun içine konuldukça şişerdi ve akan yerleri kendiliğinden kapanırdı. Bu yayıkları herkes yapamazdı bunun özel ustaları vardı. Bizim yayıkları Taşköprü Kayapınar köyünden rahmetli Katil Emür çıkarırdı. Bu yayıkta onun eserdir.

Hakiki Tereyağ Nasıl Yapılır (Gerçek Tereyağı nasıl anlaşılır)

Yayığın içine de bişek denilen araba lastiği gibi tokmak türü bir alet yapılırdı. Yayıklar kış ve yaz yayıkları diye ikiye ayrılırdı. Kışın süt az olduğundan küçük yayıklar yazın süt fazla olduğundan büyük yayıklar kullanılırdı. Kullanılan yayıkların işi bitince sıcak su ile temizlenir ve mutlaka sobanın arkasına kuruması için bırakılırdı. Yayıklara özenle bakılırdı çünkü yapması hiç kolay değildi.

HAKİKİ TEREYAĞI NASIL ANLAŞILIR?

Hakiki tereyağının kokusu çok farklıdır. Tabi burada gezen yani otlayan hayvan ile ahırda küspe ile beslenen hayvandan çıkan tereyağları da çok farklıdır. Gezen hayvanın sütü, yağı yoğurdu çok lezzetli olur. Hakiki tereyağını tavada kızartmaya başlayınca kokusu ve köpürmesinden anlaşılır. Hakiki tereyağı çok köpürür. Hakiki tereyağının lezzetli olması için sütün iyi pişirilmesi ve yayıktan çıktıktan sonra iyice yıkanması çok önemlidir.

HAKİKİ KÖY TEREYAĞI NASIL YAPILIR?

Önce inekler elle sağılır. Çıkan sütler süzülür ve ocakta kaynatılarak pişirilirdi. Sütün taşmaması önemlidir. Çünkü taşan sütün kokusu çekilmezdi. Pişen süt soğumaya bırakılır ve bir miktar yoğurt ile mayalanırdı. Mayalanan yoğurtlar bazen günlük bazen iki günde bir yayık için hazırlanırdı.

Yayık için gün ağarmadan su alınmaya gidilirdi. Hatta annelerimiz ilk suyu alabilmek için gizli gizli rekabet ederlerdi. Pınardan İlk suyu alanın yağı daha çok çıkarmış…

Mayalanan yoğurttan bir miktar yemek için ayrılırdı. Geri kalanı yayığa dökülürdü. Tabi önce yayığa kaynar sıcak su ile yayığı çalkalarlardı. Kaynar su boşaltılıp soğuk su ile tekrar çalkalanıp boşaltılırdı. Mayalanan Çalgu (Köylerde Çalgu denirdi) Yoğurt yayığa koyulurdu. Yoğurt kadarda soğuk su ilave edilip elle yayılmaya başlanırdı. (Youtube videomuzu seyredebilirsiniz.)

Yayık çalkalandıkça köpürmeye başlardı. Yağ oluşana kadar çalkalamaya devam edilirdi. En az yarım saat sürer bu işlem. Yağ oluşunca bişeği yayığın içinden çıkarılır ve yağ ağaç kepçe ile daha önce kaynar su konulan çanağa yağ çıkarılırdı. Bu şekilde yağ sağa sola yapışmazdı. Daha sonra soğuk su ile yıkanmaya devam ediyordu. Belli kıvama gelene kadar yıkanır ve temizlenirdi. Çanaktaki yağa biz cıvık yağ derdik. Köy ekmeğine sürer sürer bir güzel yerdik. Çıkan tereyağları eski usul ağaç kavanozlara tuzlu ve tuzsuz olarak konularak biriktirilirdi. Tereyağlı yumurta, malak hamuru, kesme hamur, keşkek vb. bir çok yiyecekte bol bol hakiki köy tereyağı kullanılırdı. O kadar çok tereyağı tüketilirdi ki ne hastalık ne kilo ne de başka zararları görülmüyordu. Şimdi ise hakiki tereyağlarından zararlı diye milleti margarine mahkum ettiler.

HAKİKİ YAYIK AYRANI NASIL YAPILIR?

Tereyağı çıkarıldıktan sonra yayıkta çalkalanan ayran boş ayran kaplarına boşaltılırdı. Bir gün dinlendikten sonra bardak bardak içilmeye başlanırdı. Tereyağı gibi yayık ayranında lezzeti bir başka olurdu. Bir kaç gün sonra ekşiyen ayranlar torbaya konulur ve süzülürdü. Torbadan Yeşilsi bir su akardı. Bu yeşilsi suyun mide vb. hastalıklara iyi geldiği söylenirdi. Torbada kalan kısmından ise torba yoğurdu olurdu. Bu yoğurt ya satılırdı ya da keşifaha da denilen çökelek yapılırdı. Eski camların önüne tepsilere konularak kurutulurdu. Eskiden köylerde hiç bir şey israf edilmezdi. Hey gidi köyler hey hey…

Hakiki Tereyağı Nasıl Yapılır?